VERBEELDING EN ASSOCIATIEVE AFSTAND

Vage beelden, onvolledige verhalen, onbestemde objecten ... Allemaal prikkelen ze onze verbeelding.

Alles wat niet helemaal concreet is, wordt door onze verbeelding ingevuld met associaties en aannames. Ons brein heeft geleerd om de hiaten in beschikbare informatie op te vullen aan de hand van eerdere ervaringen.

De vader zegt ‘prachtig’.

Uren later is het donker.

Taalwetenschapper Freek Van de Velde publiceerde op 12 februari 2022 in De Standaard zijn column Kunst is afstand. Daarin stelt hij: ‘Kunst onderscheidt zich van wetenschap doordat ze zich weet te beheersen in de drang om alles te begrijpen in een destructief wereldbeeld. Hoe meer afstand, hoe beter.’

Afstand tot de feitelijke, gekende werkelijkheid is cruciaal om ruimte te geven aan de verbeelding. Net omdat niet alles gekend is, willen we het ontbrekende zelf invullen.

Eigenlijk zijn het partituren.

Thuis gaan wij rug aan rug staan.

Hoe groter het hiaat tussen de gekende elementen, hoe harder de verbeelding moet werken. De sprong die je moet maken om twee gekende feiten met elkaar te verbinden vanuit je voorstellingsvermogen, noemen we de associatieve afstand.

Sommige deelnemers overbruggen moeiteloos grote associatieve afstanden door met een resem aan onverwachte oplossingen te komen, terwijl anderen blokkeren wanneer de gedachtesprong te groot is.

Het is de verantwoordelijkheid van de docent om de associatieve afstand te vergroten of verkleinen, rekening houdend met het ervaringsniveau en het zelfvertrouwen van de deelnemers. Gaandeweg maakt de zoektocht naar het “juiste antwoord” plaats voor de nieuwsgierigheid naar het onverwachte, het ongewone, het onmogelijke.

Schrijf een verhaal over een zalmhand.

Sla een tijdschrift open en neem de eerste foto die je ziet. Welke verhalen ontstaan er wanneer je deze foto een plaats zou geven in jouw schilderij?

Trek een lijn tussen twee vastgelegde punten, deze lijn mag omwegen maken.

Maak een bewegingsovergang tussen een pirouette en een tandenpoetsgebaar.