VAN MAAKPROCES NAAR LEERPROCES

Achter kunstwerken gaan makers schuil, makers met eigen maakprocessen.

Elke kunstenaar hanteert eigen tactieken en strategieën om zichzelf aan het maken en het denken te zetten:

• Richard Serra werkte met zijn ‘verb-list’ consequent vanuit het fysieke handelen. Via een werkwoordenlijst (oprollen, splijten, vouwen) gaf hij zichzelf een kader om te experimenteren met materialen.
  

• Denzil Forrester bracht zijn tekenmateriaal mee naar de reggae- en dub clubs in Londen. Hij legde zijn papier op een tafel bij de dansvloer en werkte aan de tekeningen gedurende de lengte van één nummer. Hij probeerde de energie en beweging van de dansende menigte vast te leggen.
  

• Arpaïs du Bois werkte 10 jaar lang aan een diptiek project waarbij ze elke dag één foto nam van objecten, kleuren en vormen uit haar dagelijkse omgeving. Die foto vertaalde ze naar verf, soms woorden in haar schetsboek.
  

• Bart Stolle lijkt te tekenen op pure intuïtie en automatisme. De stippen, lijnen en kleurvlekken, in herhaling op klein formaat, vormen intieme mentale landschappen - zonder franje of kunde, inclusief toevallige missers.
  

• Werner Cuvelier streeft er dan weer naar om emotie en intuïtie uit te schakelen in een schilderij. Hij wil vermijden dat hij via een esthetische benadering tot steeds dezelfde soort oplossingen komt. Cuvelier giet daarom zijn maakproces in strakke spelregels en protocollen, zoals het reglement dat hij toepaste bij de creatie van het werk ‘2003’, dat 365 schilderijtjes bevat. Een driehoekige pijl staat voor start en einde seizoen, vierkanten geven begin en eind van de maand aan, de zondagen worden vormgegeven als verticalen, feestdagen als een diagonale structuur … Systeem, toeval, esthetiek en verbeelding komen samen.

Van maakproces naar leerproces

Deze en nog vele andere verschillende kunstenaarstactieken kan je ook bekijken als educatieve strategieën, als werkvormen en manieren om in een les tot kunst te komen. We werken het voorbeeld van Cuvelier verder uit ter illustratie.

Wat is de educatieve waarde van een maakproces vastgelegd op instructies? Het leereffect zit in het loslaten van een resultaatgerichte werkwijze, in het leren omgaan met instructies en daarbinnen een grote vrijheid durven nemen om te spelen. Het werken vanuit een spelregel zonder in te grijpen is erop gericht om voorspelbare beeldpatronen te doorbreken. Kleuren en vormen zijn het resultaat van een codering. Onlogische oplossingen verschijnen en blijken toch iets op te roepen.

BEPAAL DE SPELREGLEMENTEN

Neem feitelijke gegevens als cijfers om een zelfportret te vormen: geboortejaar, lengte, huisnummer, postcode, schoenmaat. Bepaal de spelreglementen:

• Elk oneven cijfer is een warme kleur - elk even cijfer een koude kleur
• Elk cijfer geef je ook in een hoeveelheid aan (cijfer 1 is de eenheidsmaat)
• Alle cijfers na de komma worden weergegeven in een ronde vorm, alle andere in een rechte.
• Alle andere onbekenden beslis je zelf

In hoeverre kan een coderingssysteem, een opgelegde regel de deelnemers inspireren? In hoeverre kan je in je eigen werk iets doen met 'rationele gegevens'? Zo zijn er tal van mogelijke registratiesystemen of kaders die je kunt volgen om tot een beeld te komen. Bv: om de 3 uur één foto nemen, om de 100 stappen een tekening maken, elke dag een tekening verbinden met iets uit de actualiteit, of juist van eeuwen geleden …